Het kan in het leven raar lopen! Wellicht zou zonder een overijverige belastinginspecteur CineBergen nooit bestaan hebben of op zijn minst nog lang niet de 10 jaar gehaald die zij vanaf 22 t/m 26 november nu feestelijk gaat vieren. De bewuste belastinginspecteur wilde immers 10 jaar geleden, toen ik van Utrecht naar Bergen was verhuisd, weten wat ik toch allemaal deed. Filmstukken schrijven, films maken en film doceren, wat was nou eigenlijk mijn hoofdberoep en hoe viel dat allemaal met elkaar te combineren.

Ik was al eerder daarover in m’n vroegere woonplaats doorgezaagd, zodat het me verstandig leek om de hulp van een goede accountant in te roepen.
Dat was wijlen Ruud Koning. Ruud bleek niet alleen de ideale man om de ongeruste belasting te kalmeren, hij was vooral een uiterst sociaal man die honderduit over kunst en cultuur kon praten. Toen ik hem mijn verwondering uitte over het feit dat in een zich als cultureel dorp afficherende gemeenschap als Bergen niet eens de kans bestond om een film op het grote doek te bewonderen, stelde hij heel spontaan voor om een filmtheater op te richten. Zo gezegd zo gedaan.
Enkele filmvrienden uit Utrecht, die Bergen een warm hart toedroegen, wilden wel even bijspringen en we gingen hard op zoek naar een locatie. De Rustende Jager had geen toekomst meer, zo werd ons gezegd en de kelder van het KCB had een te laag plafond. Ik weet niet meer wie op het idee van de Zwarte Schuur kwam, maar na een snelle blik geworpen te hebben vonden we onmiddellijk een gewillig oor bij de leiding van de toenmalige VHS Bergen. Oudgedienden als Peter Fehrmann en Peter van Zutphen bogen zich over de vormgeving. Tillie van der Poel gaf haar fiat voor een groot filmdoek en wij schraapten het geld bij elkaar voor een onvervalste professionele 35mm projector.

En zo werden op 22 november 1996 de poorten geopend van filmtheater CineBergen. Het succes was overweldigend. Vele mensen die het contact met de bioscoop hadden verloren en die snakten naar kwaliteitsfilms die in plaats van de tijd te doden haar juist verrijkten, maakten bij ons hun opwachting. Zodat de vrijdag al snel gezelschap kreeg van de zaterdag en de zondagmiddag gereserveerd werd voor spraakmakende documentaires en kinderfilms. Rozegeur en maneschijn was het allemaal, dat grote enthousiasme voor ons filmtheater en dat is tot op de dag van heden alleen nog maar toegenomen. Als er in die 10 jaar dissonanten genoemd mogen worden, dan zijn dat in de eerste plaats het te vroege verscheiden van mijn grote vrienden en medebestuursleden Ruud Koning en Jan Heijs, de aanvankelijk moeizame relatie met de gemeente die er slechts met hangen en wurgen toe gebracht kon worden om ons de wel heel bescheiden bijdrage van 2500 euro per jaar te verlenen. En het sterk tanende enthousiasme van de inmiddels in blooming opgegane VHS. Vooral de toenemende onzekerheid over onze huisvesting in de zo door ons beminde Zwarte Schuur heeft aan ons geknaagd. Het was niet bepaald verheffend om elke drie maanden een nieuw huurcontract te moeten tekenen. Maar daar stond zo verschrikkelijk veel tegenover: een uitmuntend vrijwilligersbestand dat je gerust als een hechte familie van kleurrijke zielen mag karakteriseren, veel steun van met name de middenstand en sponsors en een ideaal filmklimaat voor de betere film. Want bij CineBergen lijkt het wel de omgekeerde wereld: de cinema die het door haar (artistieke) pretenties elders doorgaans moeilijk heeft, wordt hier liefdevol omarmd. Wel jammer daarentegen is dat de Amerikaanse kwaliteitsfilm of de uitgesproken politieke film te zeer onderschat wordt, wat gelukkig door een groeiend aantal jonge bezoekers steeds meer gecompenseerd wordt.

De voorlopige bekroning van CineBergen als filmtheater is dat collega-theaters en filminstanties als Filmfonds en Stimuleringsfonds de Zwarte Schuur bij voorkeur uitkiezen voor haar ‘schoolreisjes’ en dat bepaalde films wel 10 keer uitverkocht kunnen worden. Daarnaast zijn er nog legio besloten voorstellingen en wordt veelvuldig ingehaakt op culturele en educatieve manifestaties van buitenaf.

Vooral die laatste categorie inspireerde ons tot het oprichten van Cinebergen Educatief, want het was ons niet langer voldoende om alleen maar passief van film te genieten. Wij wilden op onze eigen manier een bijdrage leveren aan een beter en actief filmklimaat. En zo timmert CineBergen al weer geruime tijd aan de weg met talloze activiteiten op het gebied van de filmeducatie. De gedachte die daaraan ten grondslag ligt en die steeds meer gemeengoed wordt is dat, wil Nederland ooit uitgroeien tot een volwaardige filmcultuur, zij haar inwoners van kindsbeen af aan een hartstocht voor de cinema moet bijbrengen. Niet dat we film ‘zalig’ verklaren, maar het is nu eenmaal een onomstreden feit dat zij naast muziek de meest populaire kunstuiting is. Daarnaast heeft ze ook nog raakvlakken met andere kunstuitingen en is ze, zeker na de introductie van de videocamera, een uitgelezen medium om er jezelf mee te uiten. Wat wij uiteindelijk nastreven is om van CineBergen een podium te maken waar zowel volwassenen als kinderen binnen en buiten schoolverband zich de diverse aspecten van het filmmaken kunnen eigen maken.

Nu onlangs het wonder is geschied dat de Zwarte Schuur veilig is gesteld als thuishave, beschikken wij over een uitstekende vertoningszaal, een opleidings- en montageruimte en een ideale natuur als inspirerende omgeving. Tamelijk recent zijn de eigen Cinebergen producties, opdrachtfilms met een ideëel oogmerk die actuele maatschappelijke problemen kritisch aanschouwbaar proberen te maken. En uiteraard zullen we de video-art ook steeds meer gaan verkennen. Als het ons lukt al die activiteiten te bundelen – en als gemeente en overheid hun beste beentje voorzetten, want we kunnen niet van de lucht leven zoals zij vaak denken, kan dat niet mislukken – dan mag je gerust spreken van een spraakmakend audiovisueel centrum dat zeker voor Nederlandse begrippen uniek is in zijn soort.

En omdat de Zwarte Schuur zo groot is en de week zoveel dagen telt zullen wij uiteraard onze gastvrijheid tonen aan kunstliefhebbers die andere artistieke expressies voorstaan. Iedereen met een goed hart, idealistische geest en artistieke ziel is bij ons welkom. Waarmee mijn oorspronkelijke droom steeds dichterbij lijkt te komen: dat van een bruisend cultureel centrum midden in een bos waar iedereen zich even kan wapenen tegen onze kille consumptiemaatschappij.

Paul Hegeman

Voorzitter CineBergen